KHIẾU NẠI QUYẾT ĐỊNH CƯỠNG CHẾ THU HỒI ĐẤT THEO QUY ĐỊNH LUẬT ĐẤT ĐAI

Khiếu nại quyết định cưỡng chế thu hồi đất là một cơ hội quan trọng để chúng ta tiến sâu vào một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực pháp luật đất đai tại Việt Nam. Việc quản lý và sử dụng đất đai luôn là một vấn đề nhạy cảm và có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và quyền lợi của người dân, cũng như sự phát triển của đất nước. Quyết định cưỡng chế thu hồi đất, một biện pháp mà Nhà nước áp dụng để điều tiết sử dụng đất, không chỉ đòi hỏi sự cân nhắc và công bằng mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp và quyền của người sử dụng đất. Điều này thúc đẩy việc khiếu nại quyết định cưỡng chế thu hồi đất trở thành một phần quan trọng của hệ thống pháp luật và bảo vệ quyền của công dân.1. Thế nào là cưỡng chế thu hồi đất?Khái niệm về Cưỡng chế thu hồi đất đại diện cho một biện pháp cuối cùng mà Nhà nước có thể sử dụng để bắt buộc người sở hữu đất bị thu hồi phải tuân theo quyết định thu hồi.Cưỡng chế thu hồi đất là một biện pháp hành chính mang tính cứng rắn, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng đối với người sở hữu đất bị thu hồi, bất kể họ có đồng ý hay không thực hiện quyết định này.2. Khi nào cưỡng chế thu hồi đất?Dựa trên Khoản 2 của Điều 71 trong Luật Đất đai 2013, cưỡng chế để thực hiện quyết định thu hồi đất chỉ được thực hiện khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau đây:Người sở hữu đất bị thu hồi không tuân thủ quyết định thu hồi đất sau khi đã có sự ủy ban của cấp xã và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã đã vận động và thuyết phục.Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã và tại địa điểm sinh hoạt chung của cư dân trong khu vực đất bị thu hồi.Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành.Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế và quyết định này đã có hiệu lực thi hành.Nếu người bị cưỡng chế từ chối không chấp nhận quyết định cưỡng chế hoặc không có mặt khi quyết định cưỡng chế được giao thì Ủy ban nhân dân của cấp xã sẽ lập biên bản.Như vậy, Nhà nước tổ chức cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất khi đủ các điều kiện nêu trên.3. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại thu hồi đấtTheo Điều 71 của Luật Đất đai 2013, Ủy ban nhân dân của cấp huyện được uỷ quyền là cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện cưỡng chế thu hồi đất.Trong quá trình khiếu nại về hành vi cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật, theo Điều 7 của Luật Khiếu nại 2011, các quy định sau đây được áp dụng:Khi có căn cứ cho rằng hành vi cưỡng chế thu hồi đất vi phạm luật và gây tổn hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại, người khiếu nại trước hết phải đến gặp Chủ tịch Ủy ban nhân dân của cấp huyện tại địa phương nơi có đất bị thu hồi.Nếu người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc vượt quá thời hạn mà không được giải quyết, người khiếu nại có quyền tiến hành khiếu nại lần hai bằng cách đến gặp Chủ tịch Ủy ban nhân dân của cấp tỉnh.4. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại trong quản lý và sử dụng đất đaiNguyên tắc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai có các điểm quan trọng như sau:Để đảm bảo quyền và lợi ích của người sử dụng đất, việc giải quyết khiếu tố liên quan đến đất đai cần tuân theo luật pháp và quy định của pháp luật.Nguyên tắc quan trọng nhất trong việc giải quyết khiếu nại và tố cáo về đất đai là tuân thủ quy định của luật pháp. Quy trình phải căn cứ vào các quy định của pháp luật để xác định sự vi phạm, đưa ra các biện pháp phù hợp để giải quyết một cách công bằng, đảm bảo tính triệt hạt và chấm dứt vụ khiếu nại hoặc tố cáo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.Quá trình giải quyết khiếu nại cần phải thực hiện dưới nguyên tắc của dân chủ và sự công khai. Điều này đòi hỏi rằng cơ quan giải quyết khiếu nại phải lắng nghe ý kiến của tất cả các bên liên quan và đảm bảo sự bình đẳng và dân chủ trước pháp luật, tránh làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người khiếu nại và những người có quyền và lợi ích liên quan.Trong quá trình giải quyết khiếu nại, cơ quan có thẩm quyền phải duyệt đối xử, không thiên vị, và thận trọng để đảm bảo rằng việc giải quyết được thực hiện đúng theo thực tế.Để tuân thủ nguyên tắc này, cơ quan có thẩm quyền phải tiếp cận vụ việc một cách trung thực và khách quan, không bị chi phối bởi ý muốn của bất kỳ bên liên quan nào.Giải quyết khiếu nại về đất đai cần được kết hợp với việc giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền và phổ biến luật đất đai cho tất cả các bên liên quan. Mục tiêu làm cho tất cả mọi người hiểu rõ, thừa nhận và tuân theo quyết định của cơ quan giải quyết khiếu nại.Quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai cần được thực hiện kịp thời, nhanh chóng để ngăn chặn và loại bỏ mọi hành vi vi phạm luật đất đai, bảo vệ quyền và lợi ích của tất cả các bên liên quan.Theo quy định tại Khoản 3 Điều 71 của Luật Đất đai 2013, thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế thu hồi đất là Ủy ban nhân dân của cấp huyện. Cơ quan này cần phải thực hiện trách nhiệm của mình một cách có trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện cưỡng chế thu hồi đất.Trong trường hợp khiếu nại về hành vi cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật, quy trình và thủ tục theo Điều 7 của Luật Khiếu nại 2011 sẽ áp dụng. Người khiếu nại cần tuân theo trình tự sau:Khi có căn cứ cho rằng hành vi cưỡng chế thu hồi đất vi phạm pháp luật và gây tổn hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ, họ cần đầu tiên khiếu nại trực tiếp với Chủ tịch Ủy ban nhân dân của cấp huyện tại địa phương nơi có đất bị thu hồi hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.Nếu sau khi Ủy ban nhân dân cấp huyện đã giải quyết khiếu nại, người khiếu nại vẫn không đồng tình với quyết định lần đầu hoặc quá thời hạn mà không được giải quyết, họ có quyền khiếu nại lần hai đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân của cấp tỉnh hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án.Nếu sau khi mà Chủ tịch Ủy ban nhân dân của cấp tỉnh hoặc Tòa án nhân dân đã giải quyết, người khiếu nại vẫn không đồng tình với quyết định lần hai hoặc hết thời hạn mà không được giải quyết, họ có quyền khởi kiện ra Tòa án.Về trình tự khiếu nại, cần tuân theo quy định của Luật Khiếu nại.5. Trình tự, thủ tục khiếu nại quyết định thu hồi đấtQuy trình và thủ tục khiếu nại quyết định thu hồi đất được quy định như sau:Dựa trên Điều 204 của pháp luật, người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện liên quan đến quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.Quá trình giải quyết khiếu nại và tố cáo về quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính liên quan đến đất đai sẽ tuân theo quy định của pháp luật về khiếu nại.Thủ tục khiếu nại sẽ tuân theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính. Khi người khiếu nại nộp hồ sơ trực tiếp tại Uỷ ban nhân dân của cấp xã, cán bộ sẽ tiếp nhận đơn và ghi vào sổ theo dõi, sau đó chuyển hồ sơ cho cán bộ chuyên môn. Hồ sơ bao gồm đơn thư cá nhân và các tài liệu địa chính liên quan.Ban đầu, quyền giải quyết khiếu nại thuộc về Chủ tịch Uỷ ban nhân dân của cấp xã, phối hợp với các cơ quan liên quan và Mặt trận tổ quốc để thực hiện việc hoà giải. Trong trường hợp hoà giải không thành công, người khiếu nại có quyền khởi kiện tại Uỷ ban nhân dân của cấp huyện để giải quyết.Theo Khoản 1 của Điều 7 của Luật Khiếu nại tố cáo, trình tự khiếu nại sẽ được thực hiện như sau:Người khiếu nại, khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về đất đai vi phạm pháp luật và gây tổn hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ, cần phải khiếu nại trực tiếp với người mà đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có thẩm quyền, hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân theo quy định của Luật tố tụng hành chính.Người giải quyết khiếu nại ban đầu, sau khi tiếp nhận hồ sơ, cần thụ lý giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại, cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp biết. Trong trường hợp không thụ lý giải quyết, người giải quyết cần phải nêu rõ lý do.Trong trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết, họ có quyền khiếu nại lần thứ hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người mà có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.Trong trường hợp khiếu nại phức tạp, người giải quyết khiếu nại lần hai có quyền thành lập Hội đồng tư vấn để tham khảo ý kiến trong quá trình giải quyết.Nếu người khiếu nại không đồng ý với quyết định lần thứ hai hoặc quá thời hạn quy định và khiếu nại không được giải quyết, họ có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.6. Thời hạn giải quyết khiếu nại thu hồi đất là bao lâu?Thời hạn giải quyết khiếu nại thu hồi đất được quy định như sau:Theo Điều 9 của Luật Khiếu nại 2011, thời hiệu để khiếu nại là 90 ngày tính từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được về quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính.Trong vòng 90 ngày kể từ ngày nhận quyết định hành chính hoặc biết về quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính liên quan đến quản lý đất đai, người sử dụng đất và người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại và yêu cầu giải quyết tranh chấp về đất đai.Tuy nhiên, trong những trường hợp đặc biệt như ốm đau, thiên tai, chiến tranh, du học hoặc công tác ở nơi xa, hoặc các trở ngại khách quan khác có thể xảy ra, thời gian 90 ngày có thể không được tính vào thời hiệu khiếu nại.7. Người dân cần làm gì khi bị cưỡng chế thu hồi đất trái luậtKhi bị cưỡng chế thu hồi đất trái luật, người dân cần thực hiện các bước sau theo quy định của Điều 204 của Luật Đất đai 2013:Khiếu nại: Người sử dụng đất hoặc người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại trước hành vi cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật. Để làm điều này, họ cần nộp khiếu nại trực tiếp với cơ quan có thẩm quyền, thường là Uỷ ban nhân dân của cấp xã nơi có đất bị thu hồi. Trong khiếu nại, họ cung cấp thông tin, bằng chứng và lý lẽ để bảo vệ quyền và lợi ích của mình.Khởi kiện: Nếu khiếu nại lần đầu không được giải quyết hoặc không đồng ý với quyết định giải quyết, người dân có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính. Điều này cho phép họ đưa tranh chấp lên một tầm cao hơn và yêu cầu một quyết định bình đẳng và công bằng từ Tòa án.Bảo vệ quyền và lợi ích: Trong quá trình khiếu nại hoặc khởi kiện, người dân cần thường xuyên cập nhật về tình hình và luôn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Họ cũng có thể tìm đến các luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để được tư vấn và hỗ trợ trong quá trình tranh đấu pháp lý.Tóm lại, khi bị cưỡng chế thu hồi đất trái luật, người dân có quyền và nên khiếu nại hoặc khởi kiện để bảo vệ quyền và lợi ích của mình và đảm bảo rằng quyết định hành chính được thực hiện theo đúng quy định pháp luật.8. Thẩm quyền ban hành quyết định thu hồi đấtPháp luật về tố tụng hành chính quy định về thẩm quyền ban hành quyết định thu hồi đất như sau:Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của mình hoặc của người có trách nhiệm do mình trực tiếp quản lý.Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết khiếu nại mà lần đầu đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của mình. Ngoài ra, ông cũng giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng mà vẫn còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết.Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết khiếu nại mà lần đầu đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của mình. Ông cũng giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc sở và cấp tương đương mà đã giải quyết lần đầu nhưng mà vẫn còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết.Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương: Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương có nghĩa vụ giải quyết khiếu nại đất đai mà lần đầu nếu như đó là hành vi hành chính hoặc quyết định hành chính của mình hoặc của cơ quan, cá nhân do mình quản lý trực tiếp.Giám đốc sở và cấp tương đương: Giám đốc sở và cấp tương đương giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của mình, hoặc của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. Ông cũng giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng mà vẫn còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết.Kết luận:Khiếu nại quyết định cưỡng chế thu hồi đất là quá trình quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của người sử dụng đất và những người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất. Pháp luật Việt Nam đã thiết lập một quy trình rõ ràng và thủ tục cụ thể để người dân có cơ hội khiếu nại khi họ cho rằng quyết định cưỡng chế thu hồi đất là trái pháp luật. Trong quá trình khiếu nại, người khiếu nại cần tuân theo các trình tự và thủ tục quy định, như việc nộp đơn khiếu nại đúng thẩm quyền và thời hạn, cung cấp đầy đủ thông tin và bằng chứng hỗ trợ. Đồng thời, các cơ quan chức năng có trách nhiệm giải quyết khiếu nại một cách khách quan và công bằng, đảm bảo dân chủ và quyền công dân.