Khái niệm người chưa thành niên vi phạm pháp luật

2.1.3. Khái niệm người chưa thành niên vi phạm pháp luật Trong những năm gần đây, trong các tài liệu nghiên cứu quốc tế, thuật ngữ “trẻ em” (child) và “người chưa thành niên” (minor hoặc juvenile) có sự phân biệt tương đối rõ ràng. Thuật ngữ “người chưa thành niên – Juvenile” trước đây thường được dùng để chỉ người dưới độ tuổi thành niên. Tuy nhiên, qua thời gian, thuật ngữ “juvenile” dần dần được gắn với tội phạm hình sự. Công ước quốc tế về quyền trẻ em dùng từ trẻ em (child), Quy tắc tối thiểu của Liên hợp quốc về quản lý tư pháp chưa thành niên, 1985 (Quy tắc Bắc Kinh và Hướng dẫn của Liên hợp quốc về phòng ngừa tội phạm chưa thành niên, 1990 (Hướng dẫn của Riyadh) dùng thuật ngữ NCTN (juvenile) với định nghĩa: “Người chưa thành niên là một đứa trẻ hoặc một người trẻ tuổi theo các hệ thống pháp lý tương ứng có thể bị xử lý về một hành vi phạm tội theo cách khác với một người trưởng thành.” Ủy ban Quyền trẻ em của Liên hợp quốc thường dùng thuật ngữ “ “children in conflict with the law” (trẻ em VPPL) hơn là dùng thuật ngữ “juvenile”. Gần đây nhất, Ủy ban Quyền trẻ em vừa thông qua Bình luận chung số 24 về quyền trẻ em trong hệ thống tư pháp trẻ em thay thế cho Bình luận chung số 10 năm 2007 tại Đoạn số 7 khuyến nghị các quốc gia sử dụng ngôn ngữ không mang tính kỳ thị (non-stigmatizing language) đối với trẻ em bị tình nghi, bị cáo buộc hay bị xác nhận là đã vi phạm luật hình sự; Ủy ban sử dụng thuật ngữ “hệ thống tư pháp trẻ em” (child justice system) thay cho thuật ngữ “tư pháp chưa thành niên” (juvenile justice) được dùng trong Bình luận chung số 10. Người chưa thành niên VPPL là người thực hiện hành vi một cách cố ý hoặc vô ý, trái với quy định của pháp luật và theo đó họ có khả năng bị áp dụng các chế tài của nhà nước khi đạt độ tuổi nhất định. Khái niệm NCTN VPPL được xem xét dưới nhiều yếu tố: độ tuổi phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình và hành vi, trong đó, cũng như khái niệm NCTN, yếu tố độ tuổi chịu trách nhiệm về hành vi VPPL là yếu tố cơ bản và quan trọng. Về độ tuổi, không phải bất cứ người dưới 18 tuổi nào đều phải chịu trách chịu trách nhiệm về hành vi VPPL của mình. Pháp luật quy định độ tuổi chịu trách nhiệm pháp luật về hành vi vi phạm là độ tuổi tối thiểu mà dưới độ tuổi đó, NCTN được giả định là chưa có khả năng VPPL, không thể bị cáo buộc trách nhiệm về hành vi vi phạm của mình do hạn chế về nhận thức và không là đối tượng của bất cứ thủ tục tố tụng hình sự hoặc bất cứ biện pháp, chế tài xử lý nào của nhà nước. Độ tuổi tối thiểu này được quy định trong pháp luật của mỗi quốc gia, tùy thuộc  vào quan điểm của cơ quan lập pháp và yếu tố văn hóa. Công ước quốc tế về quyền trẻ em yêu cầu các quốc gia thành viên xác định độ tuổi tối thiểu mà dưới độ tuổi đó trẻ em sẽ được coi là không có khả năng vi phạm luật hình sự. Độ tuổi tối thiểu không được nêu ra trong Công ước, tuy nhiên, các hướng dẫn của Ủy ban Quyền trẻ em khuyến nghị đối với các quốc gia mà tuổi tối thiểu quá thấp (7-8 tuổi) không quy định độ tuổi tối thiểu dưới 12 và khuyến nghị 14 hoặc 16 tuổi đối với các quốc gia khác. Như vậy, về độ tuổi, NCTN VPPL là người trong độ tuổi từ độ tuổi tối thiếu mà pháp luật giả định họ có khả năng nhận thức, điều khiển và chịu trách nhiệm về hành vi của mình cho đến dưới 18 tuổi. Việc quy định độ tuổi chịu trách nhiệm đối với từng loại hành vi vi phạm và biện pháp xử lý của các quốc gia có thể khác nhau, song, đối với các quốc gia là thành viên CƯQTE thì chuẩn mực bảo vệ người dưới 18 tuổi là giống nhau.  Ủy ban Quyền trẻ em của Liên hợp quốc tuyên bố rằng mọi người dưới 18 tuổi vào thời điểm thực hiện hành vi vi phạm phải được đối xử phù hợp với các quy tắc của tư pháp chưa thành niên. Vì vậy, thuật ngữ “trẻ em VPPL” dùng để chỉ những người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi VPPL, không kể tuổi thành niên trong pháp luật quốc gia là bao nhiêu. - Người chưa thành niên VPPL là người thực hiện hành vi trái với quy định của pháp luật, và có lỗi, chưa có khả năng thực hiện toàn bộ các nghĩa vụ mà pháp luật quy định như đối với người thành niên. Do có năng lực hành vi hạn chế hơn so với người thành niên, do đó, cần có các quy định riêng của pháp luật để áp dụng đối với họ. Các quy định này có sự khác biệt so với các quy định pháp luật áp dụng đối với người thành niên, phù hợp với năng lực nhận thức, đặc điểm tâm sinh lý. Do năng lực hành vi hạn chế, quá trình xử lý VPPL, đều cần có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật (cha mẹ, người giám hộ) và sự tham gia này là bắt buộc để bảo đảm quyền và lợi ích của họ. Từ các phân tích trên, có thể đưa ra định nghĩa NCTN VPPL như sau: “Người chưa thành niên vi phạm pháp luật là người dưới 18 tuổi, chưa phát triển đầy đủ về về thể chất và trí não, thực hiện hành vi trái với quy định của pháp luật một cách cố ý hay vô ý khi ở độ tuổi tối thiểu mà pháp luật giả định có khả năng nhất định để nhận thức, điều khiển và chịu trách nhiệm về hành vi của mình, bị áp dụng các chế tài, biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.” Theo Đào Thị Thu AnLink: Tại đây