Giải quyết việc khai tử của người được tuyên bố đã hết nhưng nay quay trở về như thế nào?

Trong gia đình tôi, việc đánh bắt cá đã trải qua 3 thế hệ. Trong năm 2010, em trai tôi đi ra biển bắt cá nhưng rất không may, chiếc tàu gặp nạn và bị chìm, khiến em tôi mất tích. Mười năm sau, vào năm 2020, mẹ tôi đã yêu cầu Tòa án tuyên bố em tôi đã qua đời, và đã tiến hành việc đăng ký khai tử tại UBND cấp xã. Bây giờ, em tôi vẫn còn sống và đã trở về, vậy việc đã đăng ký khai tử trước đó cần được giải quyết như thế nào?

Căn cứ để tuyên bố một người đã chết là gì?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 71 Bộ luật Dân sự 2015 quy định căn cứ để tuyên bố một người là đã chết, cụ thể:

Người có quyền, lợi ích liên quan có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong trường hợp sau đây:

- Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;

- Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;

- Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

- Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 của Bộ luật này.

Người bị tuyên bố là đã chết trở về thì giải quyết thế nào?

Căn cứ quy định tại Điều 73 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

"1. Khi một người bị tuyên bố là đã chết trở về hoặc có tin tức xác thực là người đó còn sống thì theo yêu cầu của người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố người đó là đã chết.

2. Quan hệ nhân thân của người bị tuyên bố là đã chết được khôi phục khi Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố người đó là đã chết, trừ trường hợp sau đây:

a) Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã được Tòa án cho ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 68 của Bộ luật này thì quyết định cho ly hôn vẫn có hiệu lực pháp luật;

b) Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã kết hôn với người khác thì việc kết hôn đó vẫn có hiệu lực pháp luật.

3. Người bị tuyên bố là đã chết mà còn sống có quyền yêu cầu những người đã nhận tài sản thừa kế trả lại tài sản, giá trị tài sản hiện còn.

Trường hợp người thừa kế của người bị tuyên bố là đã chết biết người này còn sống mà cố tình giấu giếm nhằm hưởng thừa kế thì người đó phải hoàn trả toàn bộ tài sản đã nhận, kể cả hoa lợi, lợi tức; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.

4. Quan hệ tài sản giữa vợ và chồng được giải quyết theo quy định của Bộ luật này, Luật hôn nhân và gia đình.

5. Quyết định của Tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố một người là đã chết phải được gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người bị tuyên bố là đã chết để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch."

Theo đó, em của bạn có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố đã chết khi em bạn quay trở về.

Việc đăng ký khai tử trước đây được giải quyết như thế nào?

Tại Khoản 2 Điều 3 Luật Hộ tịch 2014 quy định như sau:

Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền các sự việc sau:

- Thay đổi quốc tịch;

- Xác định cha, mẹ, con;

- Xác định lại giới tính;

- Nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi;

- Ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn;

- Công nhận giám hộ;

- Tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Do đó, khi em bạn, người từng bị tuyên bố đã chết, nay trở về, bạn cần lấy quyết định hủy bỏ tuyên bố đã chết từ Tòa án và phải thực hiện các thủ tục cần thiết để ghi lại sự thay đổi trong Sổ hộ tịch.

Trình tự thủ tục giải quyết

Theo Điều 30 và Điều 31 Luật Hộ tịch 2014 quy định như sau:

- Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật liên quan đến thay đổi hộ tịch của cá nhân theo quy định tại khoản 2 Điều 3 của Luật này, Tòa án nhân dân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo bằng văn bản kèm theo trích lục bản án, bản sao quyết định đến Ủy ban nhân dân nơi đã đăng ký hộ tịch của cá nhân để ghi vào Sổ hộ tịch; trường hợp nơi đăng ký hộ tịch là Cơ quan đại diện thì thông báo cho Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch.

Trường hợp thay đổi quốc tịch thì việc thông báo được thực hiện theo quy định của pháp luật về quốc tịch.

- Ngay sau khi nhận được thông báo theo quy định tại Điều 30 của Luật này, công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi vào Sổ hộ tịch theo bản án, quyết định của Tòa án nhân dân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Như vậy, khi em của bạn trở về sau khi đã bị tuyên bố chết, Tòa án sẽ gửi văn bản cùng trích lục bản án đến Ủy ban nhân dân xã, nơi đã thực hiện việc đăng ký khai tử trước đó, để cập nhật vào Sổ hộ tịch. Ngay khi nhận được thông báo từ Tòa án, công chức tư pháp - hộ tịch sẽ tiến hành ghi nội dung thay đổi vào sổ hộ tịch.