Chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan Cảnh sát điều tra trong tố tụng hình sự

1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan Cảnh sát điều tra trong tố tụng hình sự1.2.1. Chức năng của Cơ quan Cảnh sát điều traChức năng của Cơ quan CSĐT có thể hiểu là nhiệm vụ chung nhất, bao quát nhất, đặc trưng nhất mà Cơ quan CSĐT phải thực hiện. Như vậy, xác định chính xác chức năng của Cơ quan CSĐT có ý nghĩa rất quan trọng ở các phương diện lý luận và thực tiễn. Bởi vì, dựa trên cơ sở chức năng của Cơ quan CSĐT có thể xác định những nhiệm vụ cụ thể của Cơ quan CSĐT, quyền hạn và những vấn đề khác về tổ chức và hoạt động của Cơ quan CSĐT, nhất là công tác đào tạo Điều tra viên.Vấn đề đặt ra là việc xác định chức năng của Cơ quan CSĐT dựa trên cơ sở nào. Bởi vì, dựa trên cơ sở đúng mới đảm bảo xác định chính xác chức năng của Cơ quan CSĐT. Kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn cho thấy, xác định chức năng của Cơ quan CSĐTcần dựa trên những cơ sở sau đây:Nhiệm vụ của giai đoạn điều tra trong quá trình tố tụng hình sự;Nhiệm vụ của giai đoạn điều tra trong quá trình TTHS là xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội; xác định thiệt hại do tội phạm gây ra, tạo điều kiện cần thiết cho việc giải quyết vụ án; lập hồ sơ đề nghị truy tố bị can và xác định nguyên nhân, điều kiện phạm tội, yêu cầu các cơ quan, tổ chức áp dụng các biện pháp khắc phục, ngăn ngừa.Vị trí của Cơ quan CSĐT trong hệ thống các cơ quan tiến hành tố tụng;Như đã phân tích trong tiểu mục 1.1.1 thì Cơ quan CSĐT có vị trí quan trọng trong hoạt động TTHS, là một trong những cơ quan tiến hành tố tụng.Tổ chức và hoạt động của hệ thống Cơ quan CSĐT ở nước ta hiện nay.Tổ chức và hoạt động của hệ thống Cơ quan CSĐT được pháp luật quy định khá chặt chẽ. Do đó, việc nghiên cứu nội dung này sẽ là cơ sở quan trọng để xác định chức năng của cơ quan Cơ quan Cảnh sát điều tra.Dựa trên 3 cơ sở nêu trên có thể khẳng định, chức năng của Cơ quan CSĐT là chức năng điều tra, hay nói theo cách khác, Cơ quan CSĐT thực hiện chức năng điều tra khám phá tội phạm. Bởi vì, hoạt động của Cơ quan CSĐT trong quá trình điều tra từng vụ án cụ thể chính là quá trình thu thập, nghiên cứu, đánh giá và sử dụng chứng cứ để chứng minh làm rõ sự thật vụ án.Xác định chức năng của Cơ quan CSĐT như trên là hợp lý, hoàn toàn phù hợp với các chức năng của quá trình TTHS và vị trí của Cơ quan CSĐT trong hệ thống các cơ quan tiến hành tố tụng. Đặc biệt, chú ý áp dụng các biện pháp theo quy định của pháp luật, phù hợp với pháp luật để điều tra khám phá tội phạm là nhiệm vụ chung, đặc trưng, phản ánh bản chất của Cơ quan CSĐT. Đây cũng chính là cơ sở để phân biệt Cơ quan CSĐT với các cơ quan khác, nhất là các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Dựa trên cơ sở chức năng và nhiệm vu chung của Cơ quan CSĐT có thể nhận thấy, khác với Cơ quan CSĐT theo pháp lệnh tổ chức ĐTHS năm 1989 (hoạt động điều tra trinh sát tách riêng với hoạt động điều tra tố tụng), Cơ quan CSĐT theo Pháp lệnh tổ chức ĐTHS hiện nay có cả chức năng phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm (hoạt động điều tra trinh sát gắn liền với hoạt động điều tra tố tụng). Điều này có nghĩa là, trong quá trình thực hiện chức năng của mình, Cơ quan CSĐT phải thực hiện các biện pháp theo luật định để phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm một cách hiệu quả.Tóm lại, Cơ quan CSĐT là một trong những cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện giai đoạn điều tra là giai đoạn đầu của quá trình TTHS. Xác định chính xác vị trí của Cơ quan CSĐT như vậy là cơ sở để xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của Cơ quan Cảnh sát điều tra.Nhiệm vụ của Cơ quan Cảnh sát điều traNhiệm vụ của Cơ quan CSĐT là những công việc đặt ra theo quy định của pháp luật mà Cơ quan CSĐT được phép làm hoặc phải thực hiện. Cụ thể là: Cơ quan điều tra tiến hành điều tra tất cả các tội phạm, áp dụng mọi biện pháp do Bộ luật TTHS quy định để xác định tội phạm và người đã thực hiện hành vi phạm tội, lập hồ sơ, đề nghị truy tố; tìm ra nguyên nhân, điều kiện phạm tội và yêu cầu các cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng các biện pháp khắc phục và ngăn ngừa [67, Điều 3].Cơ quan CSĐT là một trong những Cơ quan điều tra. Chính vì vậy, những nhiệm vụ của CQĐT nói chung cũng chính là nhiệm vụ của Cơ quan CSĐT. Theo đó, có thể xác định Cơ quan CSĐT có ba nhiệm vụ chính sau:Một là, tiến hành điều tra các tội phạm theo thẩm quyền được giao, áp dụng mọi biện pháp do Bộ luật TTHS quy định để xác định tội phạm và người đã thực hiện hành vi phạm tội.Khi Cơ quan CSĐT trực tiếp phát hiện tội phạm, cũng như sau khi tiếp nhận tin báo, tố giác của công dân, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội về tội phạm xảy ra thì Cơ quan CSĐT phải có nhiệm vụ khởi tố vụ án và tiến hành điều tra nếu có đủ cơ sở và căn cứ. Hơn nữa, nếu có đủ cơ sở và căn cứ pháp luật thì Cơ quan CSĐT phải nhanh chóng tiến hành khởi tố, điều tra vụ án trong thời hạn theo quy định của pháp luật TTHS. Nói cách khác, nhanh chóng điều tra tất cả những tội phạm xảy ra là nhiệm vụ pháp lý đòi hỏi Cơ quan CSĐT phải thực hiện trong mọi trường hợp, điều kiện, hoàn cảnh.Để điều tra khám phá tội phạm, Cơ quan CSĐT cần phải áp dụng mọi biện pháp được quy định trong Bộ luật TTHS. Thực tiễn cho thấy, Bộ luật TTHS chỉ quy định cơ bản những biện pháp điều tra. Do đó, trong quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT ngoài việc áp dụng những biện pháp theo quy định của pháp luật TTHS còn phải áp dụng các biện pháp khác phù hợp với pháp luật, không trái pháp luật. Hay nói cách khác, các biện pháp, phương tiện được sử dụng trong quá trình điều tra phải đảm bảo tuân theo các nguyên tắc của Bộ luật TTHS để có thể nhanh chóng khám phá vụ án. Việc thực hiện tốt nhiệm vụ này sẽ đảm bảo tính đầy đủ, toàn diện của hoạt động điều tra tội phạm, giúp Cơ quan CSĐT tránh được những sai lầm, thiếu sót. Đồng thời, trong quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT cũng cần áp dụng các biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa tội phạm.Cơ quan CSĐT không chỉ tiến hành điều tra tất cả những tội phạm xảy ra mà còn phải xác định được tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội. Như vậy, xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội vừa là nhiệm vụ của Cơ quan CSĐT vừa là tiêu chí để đánh giá hiệu quả của hoạt động điều tra. Bởi vì, chỉ sau khi xác định được tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội, Cơ quan CSĐT mới lập hồ sơ đề nghị truy tố người thực hiện hành vi phạm tội. Do đó, có thể khẳng định rằng, Cơ quan CSĐT không những phải điều tra các tội phạm theo thẩm quyền, áp dụng mọi biện pháp do Bộ luật TTHS quy định mà còn phải đạt được hiệu quả của hoạt động điều tra đó là xác định được tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội. Xác định được tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội cũng có nghĩa là đã khám phá được tội phạm, chứng minh làm rõ sự thật của vụ án hình sự.Hai là, lập hồ sơ, đề nghị truy tố.Hồ sơ vụ án hình sự là kết quả tập hợp có hệ thống những văn bản, tài liệu, chứng cứ thu thập được trong trong quá trình điều tra vụ án hình sự theo trình tự, thủ tục TTHS nhằm chứng minh tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội cùng các tình tiết có liên quan giúp cho việc làm rõ sự thật khách quan của vụ án, đề xuất xử lý người phạm tội đúng chính sách pháp luật.Nhiệm vụ này thể hiện ở chỗ, sau khi điều tra, xác định được tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội, người có hành vi phạm tội đáng bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì Cơ quan CSĐT phải kịp thời lập hồ sơ đề nghị truy tố. Để không để lọt tội phạm và làm oan người vô tội, khi lập hồ sơ vụ án hình sự ĐTV cần phải nghiên cứu, đánh giá và kiểm tra thận trọng tất cả những tài liệu, chứng cứ đã thu thập được về vụ án. Hơn nữa, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công tác truy tố, xét xử, trong quá trình điều tra, ĐTV cần xác định chính xác những vấn đề cần chứng minh; thu thập chứng cứ chứng minh từng vấn đề đó và sắp xếp một cách trình tự, khoa học để đưa vào hồ sơ chuyển VKS đề nghị truy tố bị can trước pháp luật.Theo: Vũ Duy CôngLink luận án:  Tại đây