PHÂN TÍCH CHI TIẾT ĐIỀU 331 BỘ LUẬT HÌNH SỰ 2015
Trong môi trường xã hội đang ngày càng phức tạp và đa dạng, việc đảm bảo an ninh quốc gia và trật tự xã hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước. Để làm điều này, một loạt các biện pháp pháp lý đã được áp dụng, trong đó có việc ban hành các điều luật hình sự. Một trong những điều được quan tâm là Điều 331 của Bộ luật hình sự 2015, đã được sửa đổi và bổ sung vào năm 2017, về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân." Bài viết này sẽ phân tích chi tiết Điều 331 các yếu tố cấu thành tội, đến mức độ hình phạt tương ứng.
1.Nội dung Điều 250 Bộ luật hình sự 2015 quy định như thế nào?
Theo Điều 331 Bộ luật Hình sự quy định như sau:
“Điều 331. Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân
- Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
- Phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm”
Vậy, mức phạt tù cao nhất cho tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, là lên đến 7 năm.
2. Quyền tự do dân chủ của công dân là gì?
Quyền tự do dân chủ cho công dân được đặc tả trong Điều 24 và 25 của Hiến pháp 2013 như dưới đây:
- Tất cả mọi người đều có quyền chọn lựa về tín ngưỡng và tôn giáo; họ có thể tuân theo hoặc không theo một tôn giáo cụ thể. Tất cả các tôn giáo đều được coi là ngang hàng trong quan hệ với pháp luật.
- Nhà nước không chỉ tôn trọng mà còn bảo vệ quyền tự do về tín ngưỡng và tôn giáo của công dân.
- Không ai có quyền can thiệp vào tự do tín ngưỡng và tôn giáo của người khác, cũng không được lợi dụng quyền này để vi phạm luật pháp.
- Công dân được hưởng quyền tự do trong việc bày tỏ ý kiến, tự do trong việc báo chí, quyền tiếp cận thông tin, quyền tụ tập, quyền thành lập các tổ chức và quyền biểu tình. Cách thức thực hiện những quyền này sẽ được điều chỉnh bởi pháp luật.
3. Phân tích chi tiết điều 331 bộ luật hình sự 2015
Căn cứ pháp lý và các yếu tố cấu thành tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân như sau:
– Căn Cứ Pháp Lý:
- Điều 331 trong Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) quy định tội này. Theo đó, người lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, báo chí, tín ngưỡng, tôn giáo, tụ tập và các quyền tự do khác để xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân có thể bị phạt từ cảnh cáo đến 7 năm tù.
– Yếu Tố Cấu Thành Tội Phạm:
- Khách thể: Tội này nhắm vào việc xâm phạm lợi ích của Nhà nước và các tổ chức, cá nhân thông qua việc lợi dụng các quyền tự do dân chủ.
- Mặt khách quan: Vi phạm phải có hành vi lợi dụng các quyền tự do cơ bản được Hiến pháp bảo vệ.
- Mặt chủ quan: Tội phạm có thể được thực hiện với lỗi cố ý, không nhất thiết phải có mục đích chống Nhà nước.
- Chủ thể: Bất kỳ ai có năng lực pháp lý theo luật định.
4. Một vài bản án về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ tại Điều 331 Bộ luật Hình sự
(1) Bản án số 13/2020/HS-ST được ra ngày 07/09/2020, xử về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm vào lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân.
Từ tháng 11/2019 tới tháng 2/2020, Nguyễn Hữu M đã sử dụng tài khoản Facebook của mình, được tạo ra từ năm 2012 và đăng ký qua email, để thường xuyên đăng và chia sẻ thông tin sai lệch, xuyên tạc và vu cáo, nhằm xâm hại danh dự và lợi ích hợp pháp của lực lượng Công an, chính quyền thành phố Hà Nội và Bộ Y tế. Cụ thể, anh đã đăng tổng cộng 86 bài viết có nội dung gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của các tổ chức trên, ví dụ như việc đăng ảnh của xe chống bạo động và ghi chú "Bọn cướp đã tấn công, máu đã đổ ở V."
(2) Bản án số 94/2019/HS-PT, xử lý về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm vào lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân.
Trong quá trình tuần tra trên các trang mạng xã hội, vào ngày 13/02/2019, lực lượng Công an quận S đã phát hiện tài khoản Facebook "Quach Nguyen Anh K" có ảnh đại diện là lá cờ có "03 sọc" (là lá cờ của chế độ Việt Nam Cộng hòa trước đây), đi kèm với dòng tin nhắn "Hy vọng một ngày nào đó lá cờ này sẽ bay trên khắp đất nước Việt Nam." Khi tiến hành kiểm tra và phỏng vấn chủ tài khoản, các cơ quan điều tra xác định rằng ngoài việc sử dụng ảnh đại diện là lá cờ "03 sọc", K cũng có việc đăng và chia sẻ các bài viết, hình ảnh và bình luận trực tiếp trên các video livestream có nội dung xuyên tạc và phê phán các chính sách, đường lối của Đảng và Nhà nước, cũng như xúc phạm Đảng Cộng Sản Việt Nam và Nhà nước Việt Nam.
5. Xử lý những hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của Nhà nước như thế nào?
Theo Điều 331 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (BLHS 2015), chúng ta có các quy định sau đây:
Người nào lợi dụng các quyền tự do như quyền ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác để xâm phạm lợi ích của Nhà nước hoặc quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức hoặc cá nhân khác sẽ bị xử lý theo các hình phạt sau:
- Phạt cảnh cáo.
- Phạt cải tạo không giam giữ trong khoảng thời gian không vượt quá 03 năm.
- Hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Nếu hành vi vi phạm này gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, và an toàn xã hội, thì người phạm tội sẽ bị xử lý bằng hình phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
Như vậy, tùy thuộc vào tính chất cụ thể của vi phạm, mức án hình sự sẽ được định rõ để phù hợp với từng trường hợp.
Kết luận:
Điều 331 của Bộ luật hình sự 2015 đã sửa đổi năm 2017 đã đặt ra các quy định rất cụ thể và đồng thời cũng mang tính phức tạp. Điều này không chỉ có ảnh hưởng đến việc quản lý và duy trì trật tự xã hội, mà còn liên quan đến việc bảo vệ các quyền tự do và dân chủ. Điều 331 không chỉ phản ánh sự cân nhắc giữa việc đảm bảo an ninh và trật tự xã hội và việc bảo vệ quyền tự do cá nhân, mà còn đặt ra những thách thức trong việc áp dụng và giải thích pháp luật. Nhìn chung, việc hiểu rõ và phân tích Điều 331 là cần thiết cho cả những người làm trong lĩnh vực pháp lý lẫn cộng đồng dân sự, nhằm đảm bảo rằng quyền lợi của tất cả các bên đều được bảo vệ trong một xã hội dân chủ và pháp quyền.