Những điều bạn cần biết về Thủ tục nhận cháu ruột làm con nuôi
Khái niệm về Con nuôi
Con nuôi là một khái niệm được quy định bởi pháp luật như sau: Con nuôi là người được cha mẹ nuôi trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục theo quy định của pháp luật.
Trong mối quan hệ xã hội, con nuôi có thể được hiểu như sau: Con nuôi (bao gồm cả con trai và con gái) không phải là người con sinh ra trong một gia đình, mà là người được nhận nuôi, chăm sóc, và xem như con của mình.
Định nghĩa này phản ánh nội dung cơ bản của thuật ngữ "con nuôi" từ góc độ xã hội và chứa đựng những đặc điểm quan trọng sau:
- Con nuôi không phải là người con do cha mẹ sinh ra và chúng ta không có mối quan hệ máu thịt trực tiếp.
- Con nuôi là người mà một hoặc cả hai người, tức là vợ và chồng, chấp nhận và nhận nuôi để làm con của họ.
- Có mối quan hệ cha mẹ và con giữa hai bên.
Tóm lại, trong mối quan hệ xã hội, con nuôi là người con của người khác nhưng được một hoặc cả hai người, tức là vợ và chồng, nhận nuôi và coi như con của họ để đáp ứng những nhu cầu và lợi ích cụ thể của tất cả các bên liên quan.
Thẩm quyền đăng ký nuôi con nuôi
Theo Luật Nuôi con nuôi năm 2010, việc quản lý và thực hiện đăng ký nuôi con nuôi thuộc sự thẩm quyền của các cơ quan chức năng tại các cấp chính như sau:
- Ủy ban nhân dân cấp xã: Đây là cơ quan có thẩm quyền đăng ký nuôi con nuôi trong nước. Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người được giới thiệu làm con nuôi hoặc người nhận con nuôi thường trú là cơ quan đầu tiên tiến hành thủ tục đăng ký nuôi con nuôi.
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và Sở Tư pháp tỉnh (hoặc thành phố trực thuộc trung ương): Đây là cơ quan chịu trách nhiệm đăng ký việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài. Trong trường hợp việc nuôi con nuôi liên quan đến người có tình hình tạm trú ở nước ngoài, việc đăng ký cũng được thực hiện tại đây.
- Cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài: Đây là cơ quan đăng ký việc nuôi con nuôi của công dân Việt Nam tạm trú ở nước ngoài.
Tóm lại, quá trình đăng ký nuôi con nuôi tại Việt Nam phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm quốc tịch của người được giới thiệu làm con nuôi và người nhận con nuôi. Các cơ quan chức năng ở các cấp khác nhau sẽ chịu trách nhiệm thực hiện thủ tục đăng ký tương ứng để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Có được nhận cháu ruột làm con nuôi không?
Theo quy định tại Điều 5 của Luật Nuôi con nuôi năm 2010, thứ tự ưu tiên lựa chọn gia đình thay thế trong việc nhận con nuôi được xác định như sau:
- Cha dượng, mẹ kế, cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi.
- Công dân Việt Nam thường trú ở trong nước.
- Người nước ngoài thường trú ở Việt Nam.
- Công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài.
- Người nước ngoài thường trú ở nước ngoài.
Trong trường hợp có nhiều người cùng thuộc vào một trong các hàng ưu tiên nêu trên và đều muốn nhận người con nuôi làm con nuôi, thì quyết định sẽ dựa trên xem xét, giải quyết cho người có điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con nuôi tốt nhất.
Vậy nếu bạn là người ruột của cháu và muốn nhận cháu làm con nuôi, bạn có quyền được xem xét và được ưu tiên theo quy định của Luật Nuôi con nuôi năm 2010.
Thủ tục nhận cháu ruột làm con nuôi
Để nhận cháu ruột làm con nuôi, bạn cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Hồ sơ của người nhận con nuôi:
- Đơn xin nhận con nuôi.
- Bản sao Hộ chiếu, Giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có giá trị thay thế.
- Phiếu lý lịch tư pháp.
- Văn bản xác nhận tình trạng hôn nhân.
Hồ sơ của người được nhận làm con nuôi:
- Giấy khai sinh.
- Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp.
- Hai ảnh toàn thân, nhìn thẳng, chụp không quá 06 tháng.
- Biên bản xác nhận do Ủy ban nhân dân hoặc Công an cấp xã nơi phát hiện trẻ bị bỏ rơi (lập đối với trẻ em bị bỏ rơi).
- Giấy chứng tử của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc quyết định của Tòa án tuyên bố cha đẻ, mẹ đẻ của trẻ em là đã chết (đối với trẻ em mồ côi).
- Quyết định của Tòa án tuyên bố cha đẻ, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi mất tích hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
Quyết định tiếp nhận đối với trẻ em ở cơ sở nuôi dưỡng.
Bước 2: Nộp hồ sơ
Người nhận con nuôi phải nộp hồ sơ của mình và hồ sơ của người được giới thiệu làm con nuôi tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người được giới thiệu làm con nuôi thường trú hoặc nơi người nhận con nuôi thường trú.
Bước 3: Kiểm tra và xác minh
- Công chức tư pháp - hộ tịch phối hợp với Công an xã tiến hành kiểm tra và xác minh hồ sơ.
- Nếu các bên đáp ứng đủ điều kiện, công chức tư pháp - hộ tịch sẽ ghi vào Sổ đăng ký việc nuôi con nuôi và cấp Giấy chứng nhận việc nuôi con nuôi.
- Chủ tịch UBND cấp xã ký Giấy chứng nhận việc nuôi con nuôi và cấp cho người nhận con nuôi một bản chính.
- Khi xét thấy người nhận con nuôi và người được giới thiệu làm con nuôi có đủ điều kiện, Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức đăng ký nuôi con nuôi, trao Giấy chứng nhận nuôi con nuôi cho cha mẹ nuôi, cha mẹ đẻ hoặc người giám hộ hoặc đại diện cơ sở nuôi dưỡng, tổ chức giao nhận con nuôi và ghi vào sổ hộ tịch trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày có ý kiến đồng ý của những người quy định tại Điều 21 của Luật này.
- Trường hợp Ủy ban nhân dân cấp xã từ chối đăng ký thì phải trả lời bằng văn bản cho người nhận con nuôi, cha mẹ đẻ hoặc người giám hộ hoặc đại diện cơ sở nuôi dưỡng và nêu rõ lý do trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày có ý kiến của người liên quan.
- Giấy chứng nhận nuôi con được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú của người nhận con nuôi hoặc của người được nhận làm con nuôi.
Câu hỏi thường gặp
Thời hạn giải quyết thủ tục nhận cháu ruột làm con nuôi là bao lâu?
Thời gian giải quyết việc nhận cháu ruột làm con nuôi là 30 ngày, tính từ ngày Ủy ban nhân dân cấp xã nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Nguyên tắc giải quyết việc nhận cháu ruột làm con nuôi là gì?
Khi giải quyết việc nhận cháu ruột làm con nuôi, cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
- Tôn trọng quyền của trẻ em được sống trong môi trường gia đình gốc.
- Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người được nhận làm con nuôi và người nhận con nuôi, bao gồm quyền tự nguyện, bình đẳng, không phân biệt giới tính, không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội.
- Chỉ cho làm con nuôi người ở nước ngoài khi không thể tìm thấy gia đình thay thế ở trong nước.
Các hành vi bị cấm trong quá trình nhận cháu ruột làm con nuôi là gì?
Theo Điều 13 Luật Nuôi con nuôi 2010, các hành vi nhận cháu ruột làm con nuôi bị cấm bao gồm những điều sau đây:
- Lợi dụng việc nhận cháu ruột làm con nuôi để trục lợi, bóc lột sức lao động, xâm hại tình dục, bắt cóc, mua bán trẻ em.
- Sử dụng giấy tờ giả mạo để giải quyết việc nhận cháu ruột làm con nuôi.
- Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi.
- Lợi dụng việc nhận cháu ruột làm con nuôi để vi phạm pháp luật về dân số.
- Lợi dụng việc nhận cháu ruột làm con nuôi của thương binh, người có công với cách mạng, người thuộc dân tộc thiểu số để hưởng chế độ, chính sách ưu đãi của Nhà nước.
- Nhận cháu ruột làm con nuôi hoặc anh, chị, em nhận nhau làm con nuôi.
- Lợi dụng việc nhận cháu ruột làm con nuôi để vi phạm pháp luật, phong tục tập quán, đạo đức, và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.
Có được nhận nuôi hai con nuôi cùng lúc hay không?
Việc nhận hai con nuôi cùng lúc không phải là việc bị cấm theo pháp luật. Do đó, nếu người nhận nuôi có nhu cầu và đảm bảo các điều kiện nhận nuôi con nuôi thì có thể được nhận nuôi hai con nuôi cùng lúc.
Việc nhận con nuôi phải được sự đồng ý của ai?
Việc nhận con nuôi phải được sự đồng ý theo quy định tại Điều 21 Luật nuôi con nuôi 2010, cụ thể:
- Việc nhận nuôi con nuôi phải được sự đồng ý của cha mẹ đẻ của người được nhận làm con nuôi;
Nếu cha đẻ hoặc mẹ đẻ đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không xác định được thì phải được sự đồng ý của người còn lại;
Nếu cả cha mẹ đẻ đều đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không xác định được thì phải được sự đồng ý của người giám hộ;
Trường hợp nhận trẻ em từ đủ 09 tuổi trở lên làm con nuôi thì còn phải được sự đồng ý của trẻ em đó.
- Sự đồng ý phải hoàn toàn tự nguyện, trung thực, không bị ép buộc, không bị đe dọa hay mua chuộc, không vụ lợi, không kèm theo yêu cầu trả tiền hoặc lợi ích vật chất khác.
- Cha mẹ đẻ chỉ được đồng ý cho con làm con nuôi sau khi con đã được sinh ra ít nhất 15 ngày.