Nguyên tắc xác lập quan hệ lao động qua thương lượng là gì?

I. Quan hệ lao động là gì?

Quan hệ lao động được giải thích tại khoản 5 Điều 3 Bộ luật Lao động 2019 như sau:

“Quan hệ lao động là quan hệ xã hội phát sinh trong việc thuê mướn, sử dụng lao động, trả lương giữa người lao động, người sử dụng lao động, các tổ chức đại diện của các bên, cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Quan hệ lao động bao gồm quan hệ lao động cá nhân và quan hệ lao động tập thể.”

Theo đó, Quan hệ lao động là một quan hệ xã hội phát sinh trong việc thuê mướn và sử dụng lao động, trả lương giữa người lao động, người sử dụng lao động, các tổ chức đại diện của các bên và cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Quan hệ lao động bao gồm cả quan hệ lao động cá nhân và quan hệ lao động tập thể.

II. Nguyên tắc xác lập quan hệ lao động qua thương lượng là gì?

Quan hệ lao động được xác lập qua thương lượng theo nguyên tắc được quy định tại khoản 1 Điều 7 Bộ luật Lao động 2019 như sau:

“Xây dựng quan hệ lao động

1. Quan hệ lao động được xác lập qua đối thoại, thương lượng, thỏa thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.

2. Người sử dụng lao động, tổ chức đại diện người sử dụng lao động và người lao động, tổ chức đại diện người lao động xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định với sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3. Công đoàn tham gia cùng với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định; giám sát việc thi hành quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

4. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các tổ chức đại diện của người sử dụng lao động khác được thành lập theo quy định của pháp luật có vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động, tham gia xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định.”

Theo đó, quan hệ lao động được xác lập qua thương lượng phải tuân theo các nguyên tắc sau:

Tự nguyện: Thương lượng diễn ra dưới sự tự nguyện của các bên, không bị ép buộc.
Thiện chí: Các bên tham gia thương lượng cần có tinh thần thiện chí để đạt được thỏa thuận.
Bình đẳng: Thương lượng phải diễn ra dựa trên nguyên tắc bình đẳng, không được thiên vị một bên.
Hợp tác: Các bên cần hợp tác để đạt được thỏa thuận tốt nhất cho cả hai phía.
Tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp: Các bên cần tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau trong quá trình thương lượng.

III. Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở trong quan hệ lao động có các quyền và nghĩa vụ như thế nào?

Căn cứ vào khoản 3 Điều 3 Bộ luật Lao động 2019, tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở là tổ chức được thành lập trên cơ sở tự nguyện của người lao động tại một đơn vị sử dụng lao động nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động trong quan hệ lao động thông qua thương lượng tập thể hoặc các hình thức khác theo quy định của pháp luật về lao động.

Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở bao gồm công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp.

Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở trong quan hệ lao động có những quyền và nghĩa vụ được quy định tại Điều 178 của Bộ luật Lao động 2019 như sau:

- Thương lượng tập thể: Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền tham gia vào quá trình thương lượng tập thể với người sử dụng lao động theo quy định của Bộ luật Lao động 2019. Điều này đảm bảo sự đồng thuận và sự công bằng trong quyết định các vấn đề liên quan đến lao động.

- Đối thoại tại nơi làm việc: Tổ chức này cũng có quyền tham gia vào đối thoại tại nơi làm việc theo quy định của Bộ luật Lao động 2019. Điều này giúp tạo ra môi trường làm việc tích cực và hài hòa.

- Tham khảo ý kiến và giám sát về các vấn đề liên quan đến lao động: Tổ chức đại diện người lao động có quyền tham khảo ý kiến và giám sát việc thực hiện các thang lương, bảng lương, mức lao động, quy chế trả lương, quy chế thưởng, nội quy lao động và những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động là thành viên của tổ chức này.

- Đại diện trong quá trình giải quyết khiếu nại và tranh chấp lao động cá nhân: Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở được ủy quyền đại diện cho người lao động trong quá trình giải quyết khiếu nại và tranh chấp lao động cá nhân khi có sự ủy quyền từ người lao động.

- Tổ chức và lãnh đạo đình công: Nếu cần, tổ chức này có quyền tổ chức và lãnh đạo đình công theo quy định của Bộ luật Lao động 2019 trong trường hợp xảy ra tranh chấp lao động tập thể.

- Tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật và đăng ký hoạt động hợp pháp: Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật từ cơ quan, tổ chức đăng ký hoạt động hợp pháp tại Việt Nam để tìm hiểu về pháp luật về lao động, trình tự, thủ tục thành lập tổ chức đại diện người lao động và việc tiến hành các hoạt động đại diện trong quan hệ lao động sau khi được cấp đăng ký.

- Bố trí nơi làm việc và cung cấp thông tin và điều kiện cần thiết: Người sử dụng lao động cần bố trí nơi làm việc và cung cấp thông tin, đồng thời đảm bảo các điều kiện cần thiết cho hoạt động của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

- Các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật: Ngoài những quyền và nghĩa vụ đã được quy định cụ thể, tổ chức đại diện người lao động còn phải tuân theo các quy định khác của pháp luật liên quan đến quan hệ lao động.

Kết luận

Quan hệ lao động và thủ tục thương lượng là những yếu tố quan trọng trong cuộc sống xã hội và kinh doanh tại Việt Nam. Để xây dựng một môi trường lao động bền vững và công bằng, việc hiểu rõ về quan hệ lao động và thực hiện thủ tục thương lượng theo quy định của pháp luật là rất quan trọng. Các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.