Nội dung của hoạt động thanh tra ngân hàng là gì?

I. Nội dung của hoạt động thanh tra ngân hàng là gì?

Căn cứ khoản 1 Điều 15 Nghị định 26/2014/NĐ-CP quy định về nội dung thanh tra ngân hàng như sau:

“Nội dung và hình thức thanh tra ngân hàng

1. Nội dung thanh tra ngân hàng;

a) Thanh tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và ngân hàng, quy định khác của pháp luật có liên quan, việc thực hiện các quy định trong giấy phép do Ngân hàng Nhà nước cấp;

b) Xem xét, đánh giá mức độ rủi ro, năng lực quản trị rủi ro và tình hình tài chính của đối tượng thanh tra ngân hàng; xem xét, đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, chất lượng và hiệu quả hệ thống quản trị, điều hành, hệ thống kiểm toán, kiểm soát nội bộ, hệ thống quản trị rủi ro của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, bao gồm cả việc nhận dạng rủi ro, đo lường rủi ro, giám sát rủi ro, kiểm soát và giảm thiểu, xử lý rủi ro thông qua việc xem xét các yếu tố tác động đến an toàn hoạt động, chất lượng, hiệu quả quản trị rủi ro, khả năng chống đỡ rủi ro của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;

c) Kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về tiền tệ và ngân hàng;

d) Kiến nghị, yêu cầu đối tượng thanh tra ngân hàng có biện pháp hạn chế, giảm thiểu và xử lý rủi ro để bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và phòng ngừa, ngăn chặn hành vi dẫn đến vi phạm pháp luật;

đ) Phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền; kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật.

…”

Việc thanh tra ngân hàng bao gồm một loạt nội dung quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp và an toàn trong hoạt động của các tổ chức tài chính. Theo quy định trên, nội dung thanh tra ngân hàng bao gồm:

(1) Kiểm tra tuân thủ pháp luật: Thanh tra ngân hàng kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và ngân hàng, cũng như các quy định khác của pháp luật có liên quan. Điều này bao gồm việc thực hiện các quy định trong giấy phép do Ngân hàng Nhà nước cấp.

(2) Đánh giá rủi ro: Thanh tra cũng đánh giá mức độ rủi ro, năng lực quản trị rủi ro, và tình hình tài chính của đối tượng thanh tra ngân hàng. Điều này bao gồm việc xem xét các rủi ro tiềm ẩn, chất lượng và hiệu quả hệ thống quản trị, điều hành, kiểm toán nội bộ, và quản lý rủi ro.

(3) Kiến nghị sửa đổi pháp luật: Thanh tra có thể kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về tiền tệ và ngân hàng.

(4) Kiến nghị giảm thiểu rủi ro: Thanh tra cũng kiến nghị, yêu cầu đối tượng thanh tra ngân hàng có biện pháp hạn chế, giảm thiểu và xử lý rủi ro để bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và phòng ngừa, ngăn chặn hành vi dẫn đến vi phạm pháp luật.

(5) Phát hiện và xử lý vi phạm: Thanh tra phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền các vi phạm pháp luật và có thể kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý.

II. Thanh tra ngân hàng theo những hình thức nào?

Theo khoản 2 Điều 15 Nghị định 26/2014/NĐ-CP quy định về hình thức thanh tra ngân hàng như sau:

“Nội dung và hình thức thanh tra ngân hàng

...

2. Hình thức thanh tra ngân hàng:

a) Thanh tra theo kế hoạch được tiến hành theo kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;

b) Thanh tra đột xuất được tiến hành khi phát hiện đối tượng thanh tra ngân hàng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, phát sinh rủi ro, nguy cơ đe dọa sự an toàn, lành mạnh của đối tượng thanh tra ngân hàng, theo yêu cầu của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, phòng, chống rửa tiền, phòng, chống tài trợ khủng bố hoặc do Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền giao.”

Theo quy định trên, thanh tra ngân hàng gồm hai hình thức sau:

Thanh tra theo kế hoạch: Thanh tra được tiến hành theo kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đây là hình thức thông thường, trong đó thanh tra được thực hiện dựa trên lịch trình đã được xác định trước.
Thanh tra đột xuất: Thanh tra đột xuất được tiến hành khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, phát sinh rủi ro, hoặc có nguy cơ đe dọa sự an toàn của đối tượng thanh tra ngân hàng. Nó cũng có thể được thực hiện theo yêu cầu khiếu nại, tố cáo, hoặc trong các trường hợp phòng, chống tham nhũng, rửa tiền, tài trợ khủng bố.

III. Thẩm quyền ra quyết định thanh tra ngân hàng thuộc về ai?

Theo Điều 18 Nghị định 26/2014/NĐ-CP, được sửa đổi bởi khoản 6 Điều 1 Nghị định 43/2019/NĐ-CP quy định về thẩm quyền ra quyết định thanh tra và thanh tra lại như sau:

“Thẩm quyền ra quyết định thanh tra và thanh tra lại

1. Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng, Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng, Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước chi nhánh ra quyết định thanh tra và thành lập đoàn thanh tra. Khi xét thấy cần thiết, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh ra quyết định thanh tra và thành lập đoàn thanh tra.

2. Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng quyết định thanh tra lại vụ việc đã được Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước chi nhánh kết luận nhưng phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật; vụ việc đã được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh kết luận nhưng phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật khi được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước giao.”

Theo đó, người có quyền ra quyết định thanh tra ngân hàng và thành lập đoàn thanh tra là những người sau:

Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng,
Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng,
Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước chi nhánh.

Đối với các trường hợp cần thiết, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh cũng có quyền ra quyết định thanh tra và thành lập đoàn thanh tra.

Kết luận

Thanh tra ngân hàng là một quá trình quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp và an toàn trong hoạt động ngân hàng. Nội dung và hình thức thanh tra được quy định rõ ràng trong pháp luật, và quyền ra quyết định thanh tra thuộc về các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Điều này giúp đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong việc giám sát và kiểm tra các hoạt động của ngân hàng.