THỰC TIỄN TUÂN THỦ THUẾ CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM HIỆN NAY

 3.1.1. Thực trạng tuân thủ thuế của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay3.1.1.1.   Thực trạng tuân thủ đăng kí thuếNhư đã đề cập ở trên, việc đăng kí việc "NNT thực hiện thủ tục đăng ký thuế và cấp mã số thuế với cơ quan thuế qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế" là bắt buộc kể từ khi thông tư 110/2015/TT-BTC Hướng dẫn giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế (Bộ Tài chính, 2015) có hiệu lực năm 2015. Vì vậy, trong khuôn khổ luận án nghiên cứu thực trạng tuân thủ đăng kí thuế điện tử giai đoạn 2016-2020, số liệu DN đăng kí thuế điện tử sẽ tương ứng với số lượng DN đăng kí kinh doanh theo từng năm.3.1.1.2.   Thực trạng tuân thủ kê khai thuếNhìn chung, trong giai đoạn 2016-2020, tình hình tuân thủ kê khai thuế của các DN được ghi nhận ở mức rất cao với tỉ lệ tờ khai thuế đã nộp trung bình cao hơn 96% (2017-2020), duy nhất năm 2016 thì tỉ lệ này chỉ đạt 93%. Về tiêu chí tỷ lệ hồ sơ khai thuế đã nộp đúng hạn/ số tờ khai thuế đã nộp cũng ghi nhận ở mức độ rất cao (hầu hết trên 95% trừ năm 2017 là 93%) và duy trì ổn định qua các năm. Ngoài số liệu về tình hình tuân thủ kê khai thuế của các DN được tổng hợp trong bảng trên, trong giai đoạn 2016-2020 cũng có những bước tiến đáng kể, được nhấn mạnh ở một số năm như: Năm 2016, số lượng tờ khai thuế điện tử đã tăng vượt bậc và đạt mốc đạt gần 36 triệu tờ khai, gấp đôi so với năm 2014 (hơn 18 triệu tờ khai). Bên cạnh đó, hệ thống khai thuế điện tử đã hỗ trợ người nộp thuế khai hầu hết tất cả các tờ khai phát sinh, tờ khai bổ sung, tờ khai quyết toán, báo cáo tài chính, báo cáo hóa đơn phải nộp theo quy định. Năm 2018, hệ thống khai thuế điện tử đã được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố và 100% chi cục thuế trực thuộc. Số lượng DN đã đăng ký tham gia sử dụng dịch vụ nộp thuế điện tử với cơ quan thuế đạt tỷ lệ 98,19% trong năm 2018. Số lượng DN đăng ký dịch vụ với ngân hàng là 672.599 DN, chiếm tỷ lệ 96,42% trên tổng số DN hoạt động. Trong năm 2018, các DN đã nộp thuế thông qua hơn 3,2 triệu giao dịch nộp thuế điện tử, với tống số hơn 658 nghìn tỷ đồng.Đến nay, đã có 99,93% số DN đang hoạt động sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử; số lượng hồ sơ khai thuế điện tử đã tiếp nhận trong năm là trên 11,8 triệu hồ sơ. Việc triển khai nộp thuế điện tử của cơ quan thuế qua kênh ngân hàng thương mại đã phát triển kết nối tới 50 ngân hàng thương mại. Số lượng DN hoàn thành đăng ký dịch vụ với ngân hàng là 772.548 DN, đạt 99% trên tổng số DN đang hoạt động.3.1.1.3.Thực trạng tuân thủ nộp thuếTính đến thời điểm 31/12/2020, tỷ lệ tổng nợ thuế trên tổng dự toán thu ngành thuế quản lý năm 2020 là 7,4%. Lũy kế tính đến tháng 12/2019 tỷ lệ thu nợ đạt 90,8% nợ có khả năng thu hồi tại thời điểm 31/12/2018 đạt mục tiêu đề ra. Tuy nhiên sang năm 2020 do tác động của thiên tai và dịch bệnh Covid-19 nên lũy kế tính đến thời điểm 31/12/2020 thu đạt 28.470 tỉ đồng, đạt 67,3% nợ có khả năng thu hồi tại 31/12/2019. Trong khi đó, số tiền thuế nợ không có khả năng thu lại dao động không theo xu hướng tăng dần hay giảm dần, tuy nhiên, điều đáng mừng là năm 2020 ghi nhận số tiền thuế nợ không có khả năng thu gần như thấp nhất là 28.127 tỉ đồng (chỉ cao hơn so với năm 2016 là 16.037 tỉ đồng). Về số tiền thu nợ đọng, chỉ số này lại giảm mạnh qua các năm từ 2016-2020, cụ thể tiền thu nợ đọng năm 2016 đạt 42.075 tỉ đồng, năm 2017 đạt 44.773 tỉ đồng (cao nhất trong giai đoạn này), năm 2018 đạt32.055 tỉ đồng, năm 2019 đạt 35.200 tỉ đồng và đến năm 2020 chỉ thu được 28.476 tỉ đồng. Như vậy, số liệu đã minh chứng cho thực trạng trong khi số tiền thuế nợ gia tăng theo thời gian thì số tiền thu nợ đọng lại giảm dần qua các năm. Điều này chứng tỏ việc tuân thủ thanh toán thuế của các DN là chưa cao, do đó ngành Thuế chưa đảm bảo mục tiêu thu NSNN. Qua đây đặt ra yêu cầu cho cơ quan thuế cần đưa ra những giải pháp hữu hiệu hơn để cải thiện mức độ tuân thủ thanh toán thuế của các DN.3.1.1.4.  Thực trạng tuân thủ báo cáo thuếThực trạng tuân thủ báo cáo thuế của DN giai đoạn 2016-2020 được trình bày cụ thể qua các năm như sau:Năm 2016: Tổng số DN được thanh tra, kiểm tra là 84.472 DN, đạt 94,2% kế hoạch năm 2016; với tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 17.164 tỷ đồng, tăng 38,9% so với năm 2015; số tiền thuế nộp vào ngân sách là 11.907 tỷ, trong đó:- Kết quả thanh tra: số DN được thanh tra là 7.531 DN, đạt 100,7% kế hoạch năm 2016. Tổng số truy thu, truy hoàn, phạt là 8.828 tỷ đồng; số đã nộp ngân sách ước là 5.888 tỷ đồng;- Kết quả kiểm tra: số DN được kiểm tra là 76.941 DN, đạt 93,6% kế hoạch năm 2016. Tổng số truy thu, truy hoàn, phạt là 7.868 tỷ đồng; số đã nộp ngân sách là 5.554 tỷ đồng; - Kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế: Kiểm tra được 953.617 hồ sơ; xử lý điều chỉnh thu vào ngân sách khoảng 468 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra chống chuyển giá đối với 329 DN truy thu, truy hoàn và phạt 607,52 tỷ đồng, giảm lỗ 5.162,21 tỷ đồng;- Cơ quan thuế đã chuyển sang cơ quan công an hồ sơ của 2.776 vụ việc; cơ quan Công an đã xử lý hình sự 23 vụ, kiến nghị thu thu hồi 1.159 tỷ đồng, bắt giữ, tạm giữ 20 đối tượng có dấu hiệu trốn thuế, vi phạm pháp luật về thuế, chiếm đoạt tiền hoàn thuế.Năm 2017: Tổng số DN được thanh tra, kiểm tra là 103.211 DN, đạt 113,65% kế hoạch năm 2017; với tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 19.048,66 tỷ đồng; giảm khấu trừ là 1.838 tỷ đồng; giảm lỗ là 37.606 tỷ đồng; số tiền thuế nộp vào ngân sách là 15.437,5 tỷ đồng đạt 81,04% số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra.Trong đó, có 734 DN có hoạt động giao dịch liên kết được thanh tra, kiểm tra; truy thu, truy hoàn và phạt 2.270,58 tỷ đồng; giảm lỗ 7.416,54 tỷ đồng; điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 4.134,73 tỷ đồng.Năm 2018: Tổng số DN được thanh tra, kiểm tra là 90.394 DN, đạt 100,81% kế hoạch năm 2018; với tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 17.302 tỷ đồng; giảm khấu trừ là 1.978 tỷ đồng; giảm lỗ là 34.411 tỷ đồng; số tiền thuế nộp vào ngân sách là 12.286,5 tỷ đồng đạt 71,01% số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra.Trong đó, có 593 DN có hoạt động giao dịch liên kết được thanh tra, kiểm tra; truy thu, truy hoàn và phạt 1.637,88 tỷ đồng; giảm lỗ 4.808 tỷ đồng; điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 7.291,72 tỷ đồng.Năm 2019: Tổng số DN được thanh tra, kiểm tra là 96.243 DN, đạt 109,7% kế hoạch năm 2019; kiểm tra được 517.554 hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế. Tổng số tiền kiến nghị xử lý qua thanh tra, kiểm tra là 64.525 tỷ đồng, bằng 103,7% so với cùng kỳ. Trong đó: tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 18.875 tỷ đồng; giảm khấu trừ là 2.701 tỷ đồng tăng 17% so với cùng kỳ năm 2018; giảm lỗ là 42.948 tỷ đồng bằng 105% so với cùng kỳ năm 2018.Trong đó, có 579 DN có hoạt động giao dịch liên kết được thanh tra, kiểm tra; truy thu, truy hoàn và phạt 1.164 tỷ đồng; giảm lỗ 5.854 tỷ đồng; giảm khấu trừ 21,5 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 5.918 tỷ đồng.Năm 2020: Tổng số DN được thanh tra, kiểm tra là 83.979 DN, đạt 90,82% kế hoạch năm 2020 (83.979 DN/92.471 DN) và bằng 88,84% so với cùng kỳ năm 2019; kiểm tra được 804.590 hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế. Tổng số tiền kiến nghị xử lý qua thanh tra, kiểm tra là 71.876,66 tỷ đồng bằng 114,7% so với cùng kỳ 2019, trong đó: tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 19.867,14 tỷ đồng bằng 107,64% so với cùng kỳ năm 2019; giảm khấu trừ là 2.248,8 tỷ đồng bằng 86,51% so với cùng kỳ 2019; giảm lỗ là 49.760,72 tỷ đồng bằng 119,6% so với cùng kỳ năm 2019.Trong đó, có 339 DN có hoạt động giao dịch liên kết được thanh tra, kiểm tra; truy thu, truy hoàn và phạt 681,51 tỷ đồng; giảm lỗ 10.046,23 tỷ đồng; giảm khấu trừ 9,25 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 5.840,82 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu 361,02 tỷ đồng, giảm lỗ 3.874,01 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu 4.632,93 tỷ đồng.Theo: Mạc Thị Hải YếnLink luận án: Tại đây